สินค้าประเภทไหนต้องมี อย. บ้าง? เช็กก่อนผลิตหรือขายให้ปลอดภัย

หลายคนอาจยังเข้าใจผิดว่า “สินค้าทุกอย่างต้องมีเลข อย.” ซึ่งไม่ถูกต้องทั้งหมด ความจริงแล้ว อย. กำหนดเฉพาะผลิตภัณฑ์บางประเภทเท่านั้นที่ต้องจดแจ้งหรือขึ้นทะเบียน เพื่อควบคุมความปลอดภัยและมาตรฐานต่อผู้บริโภค การรู้ว่า สินค้าประเภทไหนต้องมี อย. จะช่วยให้ทั้งเจ้าของแบรนด์และผู้บริโภคปฏิบัติได้ถูกต้องตามกฎหมายและหลีกเลี่ยงความเสี่ยงทางธุรกิจ

ทำไมสินค้าบางประเภทต้องมี อย.

การมีเลข อย. หมายถึงสินค้านั้นผ่านการตรวจสอบจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาในด้านความปลอดภัย ส่วนประกอบ และฉลาก เพื่อป้องกันการใช้สารอันตรายหรือการโฆษณาเกินจริง โดยเฉพาะผลิตภัณฑ์ที่มีผลต่อสุขภาพหรือสัมผัสร่างกายโดยตรง เช่น อาหาร ยา และเครื่องสำอาง ซึ่งอาจก่อให้เกิดอันตรายหากผลิตโดยไม่มีมาตรฐาน

หมวดสินค้าที่ต้องมี อย.

สินค้าที่อยู่ภายใต้การควบคุมของ อย. จะถูกแบ่งออกเป็น 5 หมวดหลักดังนี้:

สินค้าที่ไม่จำเป็นต้องมี อย.

ไม่ใช่สินค้าทุกประเภทที่อยู่ภายใต้การควบคุมของ อย. เช่น:

• เสื้อผ้า รองเท้า เครื่องประดับ
• ของใช้ในบ้านที่ไม่สัมผัสร่างกาย เช่น ผ้าปูที่นอน หรือเครื่องครัว
• ผลิตภัณฑ์งานฝีมือ DIY ที่ไม่ได้ใช้กับร่างกาย

อย่างไรก็ตาม หากสินค้าเหล่านี้มีส่วนเกี่ยวข้องกับผิวหนัง เช่น โลชั่น น้ำหอม หรือสบู่ทำมือที่ใช้ภายนอก ก็อาจถูกจัดให้อยู่ในหมวดเครื่องสำอางและต้องมีเลข อย. ด้วยเช่นกัน

ข้อควรระวังสำหรับผู้ประกอบการ

หากคุณเป็นเจ้าของแบรนด์ ควรตรวจสอบประเภทสินค้าให้ถูกต้องก่อนเริ่มผลิต หากอยู่ในกลุ่มที่ต้องมีเลข อย. จำเป็นต้องยื่นจดแจ้งหรือขออนุญาตให้เรียบร้อย การทำงานร่วมกับ โรงงานผลิตเครื่องสำอาง หรือโรงงานที่ผ่านการรับรองมาตรฐาน GMP และมีทีมเอกสารจดแจ้งโดยเฉพาะ จะช่วยให้ขั้นตอนง่ายขึ้นและลดความเสี่ยงการถูกเพิกถอนภายหลัง

สรุป มี อย. คือพื้นฐานของความน่าเชื่อถือ

เลข อย. ไม่ได้เป็นเพียงตัวเลขบนฉลาก แต่คือสัญลักษณ์ของความปลอดภัยและคุณภาพ การรู้ว่าสินค้าประเภทใดต้องมี อย. ช่วยให้ทั้งผู้บริโภคและเจ้าของแบรนด์ปฏิบัติได้ถูกต้อง และเป็นการสร้างความเชื่อมั่นในระยะยาว โดยเฉพาะผู้ที่กำลังเริ่ม สร้างแบรนด์สกินแคร์ ควรตรวจสอบขั้นตอนนี้ให้ครบถ้วนก่อนเข้าสู่ตลาด

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับสินค้าที่ต้องมี อย.

สินค้าทุกประเภทต้องมี อย. ไหม?

ไม่จำเป็นเฉพาะผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวกับสุขภาพหรือสัมผัสร่างกาย เช่น อาหาร ยา และเครื่องสำอางเท่านั้น

สินค้าทำมือเช่นสบู่หรือครีม ต้องมี อย. ไหม?

หากเป็นสินค้าที่ใช้กับร่างกาย เช่น สบู่ โลชั่น หรือครีม ต้องมีเลขจดแจ้ง อย. แม้จะผลิตในปริมาณน้อยก็ตาม

ของใช้ทั่วไปเช่นเสื้อผ้า หรือเครื่องครัว ต้องขอ อย. ไหม?

ไม่ต้อง เนื่องจากไม่ได้อยู่ในกลุ่มสินค้าที่มีผลต่อสุขภาพหรือสัมผัสร่างกายโดยตรง

ถ้าขายสินค้าที่ไม่มี อย. จะมีโทษอย่างไร?

มีโทษทั้งจำคุกและปรับตามกฎหมาย หากเป็นสินค้าที่เข้าข่ายต้องจดแจ้งแต่ไม่มีเลข อย. หรือใช้เลขปลอม

อยากเริ่มผลิตสินค้าที่ต้องมี อย. ต้องเริ่มยังไง?

ควรเริ่มจากการปรึกษาโรงงานที่มีประสบการณ์ด้านการขอ อย. และมีทีมเอกสาร เช่น โรงงาน OEM ที่มีฝ่าย R&D ดูแลครบทุกขั้นตอน