เรตินอล ผลเสียที่ควรรู้! ใช้ผิดผิวพัง ต้องระวัง!

เปิดโปงผลเสียจากการใช้เรตินอลที่ควรรู้ (และวิธีรับมือ)

1) ผิวแห้ง ลอก แสบคัน (Irritation/Retinization)

พบบ่อยช่วงเริ่มต้นหรือใช้ความเข้มข้นสูงเกินไป สาเหตุจากการผลัดเซลล์เร็วและการเสียสมดุลผิว ทางแก้: เริ่มเข้มข้นต่ำ ทาบาง ๆ สัปดาห์ละ 2–3 ครั้ง ใช้ buffering หรือ sandwich method (มอยส์เจอร์ → เรตินอล → มอยส์เจอร์) และเสริมมอยส์เจอร์เข้มข้น (เซราไมด์/แพนทีนอล/กรดไฮยาลูรอน)

2) ผิวไวแดดมากขึ้น (Photosensitivity)

ผิวใหม่บอบบางต่อ UV ง่าย เสี่ยงฝ้า/กระ/จุดด่างดำ ทางแก้: กันแดดทุกวัน SPF 30–50 PA+++ ขึ้นไป ทาซ้ำทุก 2–3 ชม. เลี่ยงแดดจัด

3) แดง บวม แสบ (Overuse/Allergic-like)

เกิดจากใช้ถี่/เข้มข้นสูง หรือแพ้สูตร ทางแก้: หยุดก่อน ลดถี่/ลด % ทำ patch test 24–48 ชม. ทุกครั้งที่เปลี่ยนสูตร หากอาการรุนแรงควรพบแพทย์

4) สิวปะทุช่วงแรก (Purging)

การผลัดเซลล์ที่เร็วขึ้น “ดัน” สิวอุดตันที่ซ่อนอยู่ให้ขึ้นพร้อมกันช่วง 2–6 สัปดาห์แรก สัญญาณปกติ: สิวเกิดบริเวณที่เคยเป็นประจำและค่อย ๆ ดีขึ้น ผิดปกติ: สิวลุกลาม/อักเสบรุนแรงนานเกิน 8 สัปดาห์ → หยุดและปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ

5) ปฏิกิริยากับส่วนผสมอื่น

• AHA/BHA/กรดผลัดผิวแรง: ระคายเพิ่ม ใช้สลับวัน/คนละช่วงเวลา
• วิตามินซีชนิด L-AA: pH ต่างกัน เสี่ยงระคาย ใช้เช้า–กลางคืนแยกกัน หรือเลือกอนุพันธ์วิตามินซีที่อ่อนโยน/สูตรรวมที่เสถียร
• เบนซอยล์เพอร์ออกไซด์: อาจลดเสถียรภาพ เลือกใช้สลับเวลา

ใครควรหลีกเลี่ยง/ปรึกษาแพทย์ก่อนใช้

• สตรีมีครรภ์/ให้นมบุตร: โดยทั่วไปแนะนำให้หลีกเลี่ยงอนุพันธ์วิตามินเอเฉพาะที่
• ผื่นผิวหนังอักเสบ/ผิวขาดสมดุลรุนแรง: ฟื้น barrier ก่อน แล้วค่อยเริ่ม
• ผู้ใช้ยารักษาสิว/ผลัดผิวแรงอยู่แล้ว: ปรึกษาแพทย์เพื่อจัดตารางใช้ให้ปลอดภัย

บทความนี้เพื่อความรู้ทั่วไป ไม่ทดแทนคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญ

เริ่มเรตินอลอย่างไรให้รอดและได้ผล

• เลือก % ต่ำก่อน: 0.01–0.1% สำหรับมือใหม่ ผิวแพ้ง่ายเริ่ม 0.01–0.03%
• กฎ 3–2–1 (สัปดาห์แรก–สาม): สัปดาห์ 1–2 ใช้ 2–3 ครั้ง/สัปดาห์ → สัปดาห์ 3–4 วันเว้นวัน → หลังสัปดาห์ 5 หากผิวโอเคค่อยเพิ่มความถี่/ความเข้มข้น
• ปริมาณเท่า “เมล็ดถั่วเขียว” สำหรับทั้งหน้า เลี่ยงรอบตา/มุมจมูก/มุมปาก
• ทาเฉพาะกลางคืน และ มอยส์เจอร์ปิดท้าย ทุกครั้ง
• กันแดดทุกเช้า แม้วันไม่ใช้เรตินอล
• Patch test หลังใบหู/ท้องแขน 24–48 ชม. ก่อนใช้จริง

ไทม์ไลน์ตัวอย่าง (8 สัปดาห์)

1. สัปดาห์ 1–2: 0.03% คืนจันทร์–พฤหัส (2×/สัปดาห์) ใช้แบบ sandwich
2. สัปดาห์ 3–4: เพิ่มเป็นวันเว้นวัน หากไม่ระคาย
3. สัปดาห์ 5–8: คงความถี่เดิมหรือขยับเป็นทุกคืน หากผิวสบาย อาจอัป % เป็น 0.1% (เฉพาะผิวแข็งแรง)

เรตินอลจับคู่กับอะไรได้บ้าง

ปลอดภัย/เสริมผล

• Niacinamide, Panthenol, Ceramides: ลดระคาย เสริมผนังผิว
• Hyaluronic Acid, Glycerin: เติมน้ำ ลดลอก
• Peptides: เสริมงานคอลลาเจน

ใช้ด้วยความระวัง/สลับเวลา

• AHA/BHA/PHA: สลับวัน หรือใช้จุดเฉพาะบริเวณ
• วิตามินซี L-AA: ใช้เช้า ส่วนเรตินอลกลางคืน
• เบนซอยล์เพอร์ออกไซด์: แยกเวลาเช้า–เย็น

รูทีนตัวอย่าง—เลือกตามสภาพผิว

เลือกความเข้มข้น/รูปแบบไหนเหมาะกับเรา

• Retinol 0.01–0.03%: มือใหม่/ผิวแพ้ง่าย
• Retinol ~0.1%: ผู้ใช้มีประสบการณ์ ต้องการเร่งผล (ยังคงต้องกันแดดจัดเต็ม)
• Retinal (Retinaldehyde): แปลงเป็น active เร็วกว่า retinol อาจเห็นผลไวขึ้น แต่ระคายง่ายกว่าเล็กน้อย
• Granactive Retinoid/Retinyl Esters: อ่อนโยนกว่า เหมาะผิวไว
• Bakuchiol (ทางเลือกไม่ใช่อนุพันธ์วิตามินเอ): เหมาะคนทนเรตินอลไม่ได้/อยู่ในกลุ่มที่ควรหลีกเลี่ยง

ทิปส์กันพัง + การเก็บรักษา

• เก็บในที่เย็น มิดชิดแสง/อากาศ ปิดฝาทุกครั้ง
• อย่าทาบริเวณผิวแตก/ไหม้ หลีกเลี่ยงรอบตา เว้นถ้าเป็นสูตรเฉพาะ
• หยุดทันทีเมื่อมีอาการผิดปกติ และทามอยส์เจอร์ซ่อมผนังผิว
• โฟกัส “กันแดด” เป็นอันดับหนึ่ง ความสม่ำเสมอชนะทุกอย่าง

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

มือใหม่เริ่มเรตินอลยังไงไม่ให้ลอก?

เริ่ม 0.01–0.03% สัปดาห์ละ 2–3 ครั้ง ใช้แบบ sandwich และเพิ่มถี่เมื่อผิวรับได้ พร้อมทามอยส์เจอร์และกันแดดสม่ำเสมอ

Purging ต่างจากแพ้ยังไง?

Purging มักเกิดบริเวณที่สิวขึ้นประจำและค่อย ๆ ดีขึ้นใน 2–8 สัปดาห์; การแพ้คือแดงคันแสบลุกลาม/ผื่นทั้งหน้า ให้หยุดใช้และประคบผิว

เรตินอลใช้ตอนเช้าได้ไหม?

แนะนำใช้กลางคืน เพราะผิวไวแดดขึ้น ถ้าจำเป็นต้องใช้เช้า ต้องกันแดดเข้มงวดมาก

ใช้คู่ AHA/BHA ได้ไหม?

ได้ถ้าผิวแข็งแรง แต่ควรสลับวัน/สลับเวลาเพื่อลดระคาย (เช้า C/กรดอ่อน ๆ, กลางคืน เรตินอล)

ท้อง/ให้นม ใช้เรตินอลได้หรือไม่?

โดยทั่วไปแนะนำหลีกเลี่ยงอนุพันธ์วิตามินเอในช่วงนี้ และปรึกษาแพทย์เพื่อเลือกตัวเลือกที่เหมาะสมกว่า เช่น บาคูชิออล/ไนอะซินาไมด์