กลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง คืออะไร? หน่วยงานสำคัญของ อย. ที่แบรนด์เครื่องสำอางต้องรู้

ในโลกของธุรกิจเครื่องสำอางไทย ชื่อของ “กลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง” มักปรากฏขึ้นทุกครั้งที่พูดถึงเรื่องการจดแจ้ง อย. หรือการตรวจ GMP เพราะหน่วยงานนี้คือผู้กำกับดูแลโดยตรงภายใต้ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กระทรวงสาธารณสุข ที่มีหน้าที่รับผิดชอบตั้งแต่การตรวจสอบสูตร ส่วนผสม ไปจนถึงการเฝ้าระวังเครื่องสำอางในตลาดให้ปลอดภัยและถูกต้องตามกฎหมาย

กลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง คืออะไร?

กลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง (Cosmetic Control Group) คือหน่วยงานระดับกองภายใต้สำนักควบคุมเครื่องสำอางและวัตถุอันตรายของ อย. มีหน้าที่หลักในการกำหนดนโยบาย ออกกฎหมาย กำกับ ดูแล และส่งเสริมมาตรฐานของผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางในประเทศไทย เพื่อให้ผู้บริโภคมั่นใจได้ว่าผลิตภัณฑ์ทุกชิ้นที่วางขายนั้นปลอดภัยและตรวจสอบย้อนกลับได้

หน้าที่หลักของกลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง

บทบาทของกลุ่มควบคุมเครื่องสำอางครอบคลุมตั้งแต่กระบวนการก่อนผลิตจนถึงหลังจำหน่าย โดยแบ่งได้ดังนี้:

1. ตรวจสอบและอนุมัติการจดแจ้งเครื่องสำอาง

แบรนด์ หรือ โรงงานผลิตครีม ที่ต้องการผลิตหรือนำเข้าเครื่องสำอาง ต้องยื่นจดแจ้งต่อ อย. ผ่านระบบออนไลน์ Thai FDA e-Submission ซึ่งอยู่ในความดูแลของกลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง โดยจะตรวจสอบข้อมูลดังนี้:

• ชื่อและประเภทผลิตภัณฑ์ให้ตรงตามนิยามในพระราชบัญญัติเครื่องสำอาง พ.ศ. 2558
• สูตรส่วนผสมต้องอยู่ใน ASEAN Cosmetic Ingredients Dictionary (ACID)
• ฉลาก แหล่งที่มา และผู้รับผิดชอบในประเทศต้องชัดเจน

2. ตรวจสถานที่ผลิตและนำเข้า

เพื่อให้แน่ใจว่าสถานที่ผลิตได้มาตรฐานตาม ASEAN Cosmetic GMP เจ้าหน้าที่จะตรวจประเมินกระบวนการผลิต บันทึกการควบคุมคุณภาพ (QC) และระบบการจัดการวัตถุดิบ โดยเฉพาะโรงงานที่ผลิตให้แบรนด์ในรูปแบบ OEM/ODM ต้องมีเอกสารรับรองครบตามเกณฑ์

3. เฝ้าระวังเครื่องสำอางในตลาด

หลังจากผลิตภัณฑ์ออกสู่ตลาดแล้ว กลุ่มควบคุมเครื่องสำอางจะสุ่มตรวจตัวอย่างในร้านค้า ออนไลน์ และแพลตฟอร์มต่าง ๆ เพื่อหาสารห้ามใช้ เช่น ไฮโดรควิโนน ปรอท หรือสเตียรอยด์ หากพบการกระทำผิดจะดำเนินการทางกฎหมาย เช่น การเพิกถอนเลขจดแจ้งหรือเรียกคืนสินค้า

4. ให้คำแนะนำและเผยแพร่ความรู้ด้านกฎหมายเครื่องสำอาง

หน่วยงานนี้ยังเป็นศูนย์กลางข้อมูลสำหรับผู้ประกอบการ ทั้งคู่มือการจดแจ้ง รายชื่อวัตถุห้ามใช้ ฉลากเครื่องสำอางที่ถูกต้อง รวมถึงแนวทางการโฆษณาไม่ให้เข้าข่ายอวดอ้างเกินจริง ซึ่งทั้งหมดเผยแพร่ผ่านเว็บไซต์ cosmetic.fda.moph.go.th

5. ดำเนินการทางกฎหมายกับผลิตภัณฑ์ผิดกฎหมาย

เมื่อพบผลิตภัณฑ์ที่ไม่ได้จดแจ้ง หรือมีการโฆษณาเกินจริง กลุ่มควบคุมเครื่องสำอางจะดำเนินการตามพระราชบัญญัติเครื่องสำอาง พ.ศ. 2558 เช่น การเพิกถอนเลขจดแจ้ง หรือส่งดำเนินคดีอาญากับผู้กระทำผิด เพื่อสร้างมาตรฐานและความน่าเชื่อถือในอุตสาหกรรม

กฎหมายที่กลุ่มควบคุมเครื่องสำอางใช้บังคับ

หน่วยงานนี้ยึดตามกฎหมายหลักคือ พระราชบัญญัติเครื่องสำอาง พ.ศ. 2558 ซึ่งระบุชัดถึงนิยามของเครื่องสำอาง วัตถุห้ามใช้ เงื่อนไขฉลาก และการจดแจ้ง นอกจากนี้ยังมีประกาศกระทรวงสาธารณสุขและประกาศ อย. ที่อัปเดตเป็นระยะ เช่น:

• ประกาศรายชื่อวัตถุห้ามใช้ในเครื่องสำอาง (ปรับปรุงล่าสุดปี 2567)
• แนวทาง ASEAN Cosmetic Directive (ACD)
• แนวทาง ASEAN GMP สำหรับ โรงงานรับผลิตเครื่องสำอาง

กลุ่มควบคุมเครื่องสำอางทำงานร่วมกับหน่วยงานใดบ้าง?

การกำกับดูแลเครื่องสำอางเป็นงานที่ต้องประสานหลายฝ่าย ได้แก่:

• สำนักคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) – ออกเลขจดแจ้งและควบคุมตลาดทั่วประเทศ
• สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) – ตรวจสอบโรงงานในพื้นที่
• กรมศุลกากร – ตรวจสินค้านำเข้าและใบรับรอง FFC
• หน่วยงานวิทยาศาสตร์การแพทย์ – วิเคราะห์ตัวอย่างสารอันตรายและผลทดสอบทางเคมี

สิ่งที่แบรนด์เครื่องสำอางควรรู้เกี่ยวกับกลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง

สำหรับผู้ที่กำลังสร้างแบรนด์ใหม่หรือกำลังหาโรงงาน OEM ควรเข้าใจข้อปฏิบัติพื้นฐานดังนี้:

• ตรวจสอบให้แน่ใจว่าโรงงานผลิตผ่านการรับรอง GMP จาก อย.
• เก็บเอกสารการจดแจ้งและสูตรผลิตภัณฑ์ไว้ครบถ้วน สามารถแสดงต่อเจ้าหน้าที่ได้ทุกเมื่อ
• หลีกเลี่ยงการใช้คำโฆษณาเชิงรักษา หรือเกินจริง เช่น “รักษาสิว หายขาดใน 3 วัน”
• ติดตามประกาศใหม่ๆ ของกลุ่มควบคุมเครื่องสำอางอยู่เสมอ เพราะมีการอัปเดตรายชื่อวัตถุห้ามใช้และกฎหมายทุกปี

ที่อยู่และช่องทางติดต่อกลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง

กลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง (Cosmetic Control Group)

• กองควบคุมเครื่องสำอางและวัตถุอันตราย สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข
• 88/24 ถนนติวานนท์ ตำบลตลาดขวัญ อำเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี 11000
• โทรศัพท์: 0-2590-7286 ถึง 88
• เว็บไซต์: cosmetic.fda.moph.go.th
• อีเมล: cosmetic@fda.moph.go.th

สรุป ทำไมผู้ประกอบการควรรู้จักกลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง

การรู้จักกลุ่มควบคุมเครื่องสำอางไม่ใช่แค่เรื่อง “การผ่าน อย.” แต่คือการเข้าใจระบบควบคุมคุณภาพตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำของอุตสาหกรรมเครื่องสำอางไทย หน่วยงานนี้ทำหน้าที่เป็น เกราะป้องกันให้ผู้บริโภค และ เกณฑ์มาตรฐานให้ผู้ผลิต หากแบรนด์และ โรงงานผลิตเครื่องสำอาง ทำงานภายใต้หลักเกณฑ์เดียวกับกลุ่มนี้ ก็เท่ากับสร้างความน่าเชื่อถือและยกระดับอุตสาหกรรมไทยให้ทัดเทียมตลาดโลก

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับกลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง

กลุ่มควบคุมเครื่องสำอางอยู่ที่ไหน?

ตั้งอยู่ภายในสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข จังหวัดนนทบุรี

กลุ่มควบคุมเครื่องสำอางรับผิดชอบอะไรบ้าง?

ควบคุมการผลิต นำเข้า จดแจ้ง ตรวจสอบคุณภาพ และดำเนินคดีเมื่อพบผลิตภัณฑ์ผิดกฎหมาย

ถ้าต้องการจดแจ้งเครื่องสำอางต้องเริ่มจากที่ไหน?

เริ่มจากระบบ Thai FDA e-Submission ของ อย. ซึ่งอยู่ในความดูแลของกลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง

โรงงานต้องผ่านการตรวจของกลุ่มควบคุมเครื่องสำอางไหม?

ต้องผ่านการตรวจประเมิน GMP เครื่องสำอางตามมาตรฐานอาเซียนก่อนจึงจะได้รับอนุญาตให้ผลิต

สามารถสอบถามข้อมูลโดยตรงได้จากที่ไหน?

โทรศัพท์ 0-2590-7286 หรืออีเมล cosmetic@fda.moph.go.th