เส้นทางการขอรับรองมาตรฐาน อย. สำหรับโรงงาน SME ไทย

การได้รับใบรับรองมาตรฐานจากหน่วยงานภาครัฐอย่าง อย. ถือเป็นก้าวสำคัญของธุรกิจผลิตครีมและเครื่องสำอาง เพราะช่วยยืนยันคุณภาพ ความปลอดภัย และความน่าเชื่อถือของโรงงาน ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา หน่วยงานรัฐได้เปิดโอกาสให้โรงงาน SME ไทย สามารถยื่นขอรับรองได้ง่ายขึ้น หากมีการเตรียมระบบเอกสารและพื้นที่ผลิตตามแนวทางของมาตรฐาน GHP HACCP และ ISO 22716

1. ทำความเข้าใจประเภทของใบรับรอง

โรงงาน OEM ต้องรู้ก่อนว่าการรับรองมีหลายระดับ เช่น GHP สำหรับระบบสุขอนามัยพื้นฐาน HACCP สำหรับการควบคุมจุดเสี่ยง ISO 22716 สำหรับเครื่องสำอาง และ ISO 9001 สำหรับระบบบริหารคุณภาพ ซึ่งสามารถเลือกตามประเภทผลิตภัณฑ์และขนาดโรงงานได้ การวางแผนเลือกให้เหมาะสมตั้งแต่ต้นจะช่วยลดระยะเวลาและค่าใช้จ่ายได้มาก

2. ขั้นตอนการขอรับรองจาก อย.

ขั้นตอนทั่วไปเริ่มจากการยื่นเอกสารต่อสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) พร้อมแนบแบบแปลนโรงงาน รายละเอียดผลิตภัณฑ์ และแผนผังการไหลของกระบวนการผลิต (Process Flow) จากนั้นจะมีเจ้าหน้าที่เข้าตรวจประเมินสถานที่จริงเพื่อตรวจสอบความพร้อมด้านสุขอนามัย ระบบน้ำ การเก็บวัตถุดิบ และเอกสารการควบคุมคุณภาพ โดยผลการตรวจจะใช้ประกอบการออกใบรับรองมาตรฐาน ซึ่งสามารถอ่านรายละเอียดเกี่ยวกับเครื่องหมาย อย. ได้ที่เนื้อหานี้ อย. คืออะไร? สำคัญอย่างไรต่อผู้บริโภค

3. การเตรียมเอกสารที่จำเป็น

• แบบฟอร์มคำขอรับรอง (Application Form) ของ อย.
• แผนผังโรงงาน (Layout & Zoning)
• เอกสารระบบคุณภาพ เช่น SOP, QC Record, Batch Record
• รายงานผลการตรวจสอบคุณภาพน้ำและวัตถุดิบ
• หลักฐานการอบรมบุคลากรด้านสุขอนามัยและความปลอดภัย

การจัดเอกสารให้ครบถ้วนตามเช็กลิสต์ใน Checklist โรงงาน OEM ครีม จะช่วยให้การตรวจประเมินเป็นไปอย่างราบรื่นและผ่านเกณฑ์ได้เร็วขึ้น

4. หน่วยงานที่สามารถออกใบรับรอง

นอกจาก อย. ยังมีหน่วยงานอื่นที่ได้รับมอบอำนาจ เช่น กรมวิทยาศาสตร์บริการ (DSD), SGS, Bureau Veritas และสถาบันอาหาร (NFI) ซึ่งเป็นหน่วยงานที่มีสิทธิ์ออกใบรับรอง GHP และ HACCP โรงงานสามารถเลือกขอรับรองจากหน่วยงานที่ตรงกับประเภทผลิตภัณฑ์เพื่อให้การรับรองมีผลเทียบเท่าระดับสากล

5. ระยะเวลาและค่าใช้จ่ายโดยประมาณ

โดยทั่วไปใช้เวลาประมาณ 3–6 เดือน นับจากวันยื่นเอกสารจนถึงวันออกใบรับรอง ขึ้นอยู่กับความพร้อมของโรงงาน และค่าใช้จ่ายอาจอยู่ระหว่าง 30,000–100,000 บาท สำหรับการตรวจประเมินและออกใบรับรองครั้งแรก ทั้งนี้โรงงานขนาดเล็กสามารถขอเข้าร่วมโครงการสนับสนุนจากหน่วยงานรัฐเพื่อช่วยลดต้นทุนได้

6. การต่ออายุและการตรวจซ้ำ

ใบรับรองมาตรฐานมักมีอายุ 3 ปี โดยต้องมีการตรวจประเมินซ้ำทุกปีเพื่อรักษามาตรฐาน การเก็บเอกสารและบันทึกการผลิตอย่างครบถ้วนจะช่วยลดความซ้ำซ้อนของขั้นตอนในรอบต่อไป

6. การต่ออายุและการตรวจซ้ำ

ใบรับรองมาตรฐานมักมีอายุ 3 ปี โดยต้องมีการตรวจประเมินซ้ำทุกปีเพื่อรักษามาตรฐาน การเก็บเอกสารและบันทึกการผลิตอย่างครบถ้วนจะช่วยลดความซ้ำซ้อนของขั้นตอนในรอบต่อไป

7. ตรวจสอบใบรับรองและเลข อย. ด้วยตนเอง

หลังจากที่โรงงานได้รับใบรับรองมาตรฐานหรือเลข อย. แล้ว การตรวจสอบความถูกต้องถือเป็นอีกขั้นตอนสำคัญเพื่อป้องกันการปลอมแปลงหรือการอ้างเลขจดแจ้งเท็จ เจ้าของแบรนด์และผู้บริโภคสามารถใช้ระบบออนไลน์ของ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ในการตรวจสอบได้ฟรีผ่านเว็บไซต์ทางการ เพื่อยืนยันว่าผลิตภัณฑ์ที่ได้รับอนุญาตนั้นถูกต้องตามกฎหมายและปลอดภัยต่อการใช้งาน

อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมในบทความ “เช็กเลข อย. ฟรี ตรวจสอบเลข อย. 13 หลัก รู้ทันของปลอมง่ายๆ” ที่อธิบายขั้นตอนการตรวจสอบอย่างละเอียด พร้อมวิธีดูเลขจดแจ้งจริง–ปลอมที่ผู้บริโภคและผู้ประกอบการควรรู้

สรุป: การได้รับใบรับรองคือเครื่องยืนยันคุณภาพ

ใบรับรองมาตรฐานไม่เพียงเป็นเงื่อนไขทางกฎหมาย แต่ยังช่วยเพิ่มโอกาสทางธุรกิจและความเชื่อมั่นจากผู้บริโภค การเริ่มต้นจากการจัดระบบภายในตามแนวทาง GHP & HACCP และต่อยอดด้วย ISO 22716 คือเส้นทางที่ช่วยให้โรงงาน SME ไทยก้าวสู่มาตรฐานสากลได้อย่างแท้จริง

คำถามที่พบบ่อย

1. โรงงานขนาดเล็กต้องขอใบรับรองจากหน่วยงานไหน?

สามารถยื่นขอได้ที่สำนักงาน อย. หรือหน่วยงานที่ได้รับอนุญาต เช่น SGS หรือ Bureau Veritas

2. ใช้เวลานานไหมกว่าจะได้รับใบรับรอง?

โดยเฉลี่ยใช้เวลา 3–6 เดือน ขึ้นอยู่กับความพร้อมของเอกสารและการตรวจประเมินสถานที่ผลิต

3. โรงงานที่ไม่มี ISO 22716 ขอรับรอง GHP ได้หรือไม่?

สามารถขอได้ เพราะ GHP เป็นมาตรฐานพื้นฐานที่ทุกโรงงานควรมี ก่อนต่อยอดไปสู่ ISO 22716

4. ใบรับรองมีอายุกี่ปี?

โดยทั่วไปมีอายุ 3 ปี และต้องตรวจประเมินซ้ำทุกปีเพื่อรักษามาตรฐาน

5. มีหน่วยงานรัฐไหนช่วยสนับสนุนค่าใช้จ่ายหรือไม่?

มี เช่น กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม และสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ ที่มีโครงการช่วยเหลือด้านการปรับปรุงมาตรฐานโรงงาน SME